Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) sẽ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện các chính sách quy định chi trả nhuận bút, thù lao khuyến khích đội ngũ văn nghệ sĩ, người sáng tạo nghệ thuật sáng tạo nhiều tác phẩm chất lượng tốt.
Ngày 24/10, tại Hà Nội diễn ra Hội nghị Tổng kết, đánh giá việc thực hiện Nghị định số 21/2015/NĐ-CP của Chính phủ quy định về nhuận bút, thù lao đối với tác phẩm điện ảnh, mỹ thuật, nhiếp ảnh, sân khấu và các loại hình nghệ thuật biểu diễn khác. Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Đoàn Văn Việt cho biết, bên cạnh những mặt tích cực đã đạt được, việc triển khai thực hiện Nghị định đã bộc lộ một số hạn chế cần sớm nghiên cứu, đánh giá để sửa đổi, bổ sung kịp thời, phù hợp với tình hình thực tế.
Hội nghị do Cục Bản quyền tác giả (Bộ VHTTDL) tổ chức dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến, kết nối với 62 điểm cầu tại các tỉnh, thành phố trên cả nước.
Đầu tư dàn trải, chưa tương xứng
Nêu cụ thể về những bất cập, ông Lê Minh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả nhận định, dù đã có Nghị định nhưng việc đầu tư ngân sách cho sáng tạo các tác phẩm, chương trình nghệ thuật vẫn còn dàn trải, chưa tương xứng; xuất hiện sự khác biệt lớn giữa các địa phương có sự phát triển kinh tế – xã hội khác nhau.
“Việc thi hành các chính sách của Nhà nước về bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan, về chế độ nhuận bút, thù lao dành cho giới văn nghệ sĩ sáng tạo tác phẩm điện ảnh, mỹ thuật, nhiếp ảnh, sân khấu và các loại hình nghệ thuật biểu diễn khác chưa được quan tâm đúng mức và chưa thỏa đáng với công sức sáng tạo”, ông Lê Minh Tuấn cho biết.
Theo bà Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở VHTT TP.HCM, nhuận bút, thù lao của các chức danh đối với tác phẩm sân khấu và chương trình nghệ thuật tổng hợp, quy định tại Khoản 1 và Khoản 2, Điều 10, Chương IV còn khá thấp, chỉ đạt khoảng 50-70% mức thù lao so với thị trường tự do bên ngoài khu vực công. Điều này tác động lớn đến việc thu hút các nghệ sĩ là những tên tuổi lớn được công chúng quan tâm tham gia các chương trình mang yếu tố chính trị; gây khó khăn trong việc vận động, mời tác giả tài năng sáng tạo các tác phẩm, chương trình có giá trị, chất lượng cao phục vụ công chúng.
Bà Nguyễn Hằng Nga, Phó Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm chia sẻ, với đặc thù của lĩnh vực mỹ thuật, có những tác phẩm điêu khắc, tranh khổ lớn, khi tác giả gửi tác phẩm tham gia trưng bày, triển lãm phải lựa chọn phương thức vận chuyển phù hợp. Tác phẩm to, cồng kềnh, cần đóng gói, bảo quản theo điều kiện riêng, khác với các loại hàng hóa thông thường, thậm chí đòi hỏi năng lực của đơn vị vận chuyển hàng hóa đặc thù. Điều này dẫn đến chi phí thuê nhân công vận chuyển, cước phí tăng cao.
Trong khi việc chi trả nhuận bút được hiểu là trả cho tác giả, chủ sở hữu tác phẩm nghệ thuật khi khai thác, sử dụng tác phẩm để trưng bày, triển lãm, không bao gồm việc bảo quản, đóng gói, vận chuyển…
Để người sáng tạo không bị “thiệt đơn, thiệt kép”
Trước thực trạng trên, bà Nguyễn Thị Thanh Thúy đề xuất, cần sớm bổ sung quy định để tạo điều kiện cho các cơ quan, đơn vị tự bảo đảm chi phí hoạt động, trả nhuận bút, thù lao cao hơn mức bình quân chung. Mức chi trả do người đứng đầu quyết định căn cứ vào chất lượng, thể loại nhưng không vượt quá định mức kinh tế – kỹ thuật do Nhà nước quy định, phù hợp với cơ chế tự chủ tài chính hiện nay.
Nhà biên kịch Nguyễn Đăng Chương cho biết, đã đến lúc phải đẩy nhanh tiến độ nghiên cứu, sửa đổi Nghị định để tăng mức thù lao cho giới văn nghệ sĩ, tác giả, giải quyết mong muốn của người làm công tác sáng tạo.
“Chúng ta cứ kêu thiếu vắng những tác phẩm chất lượng cao, phục vụ cho sự nghiệp phát triển đất nước, nhưng thẳng thắn mà nói, mức chi trả thấp thì không ai muốn chấp bút. Tôi được biết một số trường hợp vì không được chi trả xứng đáng nên họ đã chấp nhận bỏ sáng tác dù năng lực làm nghề rất tốt. Ngoài chế độ đặc thù, phải có cơ chế thù lao xứng đáng cho đội ngũ văn nghệ sĩ, những người làm sáng tạo để họ không phải chịu cảnh thiệt đơn, thiệt kép”, ông Nguyễn Đăng Chương bày tỏ.
Cùng chung quan điểm, NSND Vương Duy Biên, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn hóa nghệ thuật Việt Nam cho hay, việc đầu tiên cần làm là phải chỉnh sửa Nghị định để mức chi trả thù lao phù hợp với công sức sáng tạo. Theo ông, có trường hợp mức chi trả gần như mang tính chất “tượng trưng”, không xứng đáng với công sức bỏ ra của văn nghệ sĩ, các cây viết.
Sơ lược qua để thấy mặt bằng thu nhập chung từ nhuận bút mà tác phẩm mang lại rất thấp, thậm chí là vô cùng thấp. Muốn gỡ “nút thắt” này thì nhất định phải nghiên cứu, sửa đổi Nghị định.
Đại diện Sở VHTT Đà Nẵng đề xuất về việc xây dựng, ban hành những chế độ, chính sách phù hợp trên phạm vi toàn quốc và xem xét điều chỉnh tăng mức chi trả thù lao đối với các đối tượng được áp dụng tại Nghị định số 21. Qua đó, khuyến khích đội ngũ văn nghệ sĩ, người sáng tạo nghệ thuật có nhiều tác phẩm tốt phục vụ công chúng, xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước.
Đồng thời, cần có thêm chính sách khuyến khích sáng tạo và phổ biến tác phẩm, đặt hàng cho văn nghệ sĩ để tạo sự thống nhất triển khai từ Trung ương đến địa phương.
Theo Báo Văn Hóa
