Gameshow truyền hình Việt đang chuyển mình mạnh mẽ từ giải trí thuần túy thành cầu nối văn hóa, quảng bá du lịch và hình ảnh quốc gia, với những chương trình nổi bật như 2 Ngày 1 Đêm, Gia đình HaHa, Sao Nhập Ngũ.
Trong vòng vài năm trở lại đây, gameshow truyền hình Việt Nam đã bước sang một giai đoạn mới, không chỉ đơn thuần là sản phẩm giải trí mà còn trở thành công cụ truyền tải giá trị văn hóa, quảng bá du lịch và hình ảnh quốc gia. Sự thay đổi này xuất phát từ nhu cầu khán giả ngày càng khắt khe, cùng với định hướng phát triển ngành công nghiệp văn hóa của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập.
Nội dung
Xu hướng mới của gameshow Việt
Nếu giai đoạn 2010 – 2018 được xem là thời kỳ “bùng nổ” của gameshow Việt với hàng loạt chương trình “nặng ký” về yếu tố giải trí và kịch tính, thì trong ba năm gần đây, thị trường này đã chứng kiến một sự thay đổi rõ rệt. Trong bối cảnh khán giả ngày càng kén chọn và yêu cầu cao hơn về chất lượng nội dung, các đơn vị sản xuất chương trình bắt đầu chuyển mình mạnh mẽ để phù hợp với thị hiếu. Bởi vậy, thay vì tập trung vào yếu tố giải trí thuần túy hay chạy theo xu hướng kịch tính, ồn ào hoặc các yếu tố gây sốc để thu hút người xem, nhiều chương trình hiện nay được xây dựng với định hướng nhân văn, tôn vinh văn hóa dân tộc.
Điển hình, mô hình gameshow kết hợp concert như Anh Trai Vượt Ngàn Chông Gai hay Anh Trai Say Hi trong năm 2024 đã tạo ra những sản phẩm quy mô, chỉn chu và mang tính nghệ thuật cao, cho thấy nỗ lực làm mới cách kể chuyện trên sóng truyền hình. Ở phân khúc gia đình, các chương trình như Bố ơi, mình đi đâu thế? hay Mẹ vắng nhà, ba là siêu nhân tiếp tục giữ sức hút nhờ khai thác chủ đề dễ chạm đến cảm xúc, kết nối các thế hệ khán giả.
Bước sang năm 2025, gameshow trải nghiệm thực tế lồng ghép hình ảnh văn hóa, sản vật và danh lam thắng cảnh địa phương xuất hiện ngày càng nhiều. Đáng nói, xu hướng này không chỉ ghi dấu ấn ở kịch bản sáng tạo từ nhà sản xuất, mà còn ở sự kết hợp chặt chẽ giữa các đơn vị sản xuất truyền hình và cơ quan quản lý nhà nước. Nhờ vậy, các chương trình dần đáp ứng nhu cầu khán giả muốn xem những chương trình gần gũi, giàu giá trị và mang lại kiến thức bổ ích về văn hóa – xã hội, thúc đẩy quảng bá hình ảnh quốc gia.
Thực tế, xu hướng này đã được chú trọng và áp dụng rất thành công ở một số quốc gia châu Á, điển hình là Hàn Quốc. Các chương trình giải trí của họ thường xuyên lồng ghép hoặc thậm chí làm riêng một series dài về hình ảnh quốc gia. Chẳng hạn, chương trình Running Man của đài SBS đã truyền bá văn hóa Hàn Quốc thông qua việc cho dàn khách mặc quốc phục Hanbok ở nhiều số ghi hình, phần nào đã giúp Hàn Quốc khẳng định vẻ đẹp quốc phục của xứ sở Kim chi.
Gameshow trở thành “đại sứ du lịch”, “sứ giả văn hóa”
Một trong những chương trình tiên phong ở nội dung này là 2 Ngày 1 Đêm. Sau 3 mùa phát sóng, gameshow thực tế này trở thành hiện tượng giải trí nổi bật, được ví như “cẩm nang du lịch” sinh động của Việt Nam. Chương trình “ghi điểm” bằng cách làm nổi bật vẻ đẹp thiên nhiên, văn hóa và lịch sử Việt Nam thông qua lăng kính hài hước từ các thử thách. Ở mỗi mùa, nhiều địa điểm ở 3 miền Bắc – Trung – Nam từ vùng cao nguyên bát ngát đến những làng quê bình yên hay biển đảo hoang sơ, đều được phân bổ đều qua từng tập ghi hình. Chính sự đầu tư chỉn chu và những câu chuyện giàu cảm xúc đã đưa chương trình lên hàng “gameshow quốc dân”.
Với cách khai thác cảnh đẹp và văn hóa địa phương Việt Nam thông qua những thử thách hài hước, mỗi tập phát sóng của gameshow không chỉ mang đến tiếng cười mà còn khơi dậy niềm tự hào dân tộc. Những địa điểm được lên sóng trên chương trình như làng chài Phú Quốc, đồi chè Mộc Châu hay hang động Quảng Bình nhanh chóng trở thành điểm check-in “hot” trên mạng xã hội, góp phần tăng trưởng khách du lịch. Đạo diễn của chương trình từng chia sẻ với truyền thông rằng, tình hình khai thác du lịch ở các địa phương mà 2 Ngày 1 Đêm đi qua đều có sự tăng trưởng, phát triển.
Đặc biệt, ê-kíp liên tục tìm kiếm những vùng đất mới ít người biết đến để giới thiệu, từ đó hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng và nâng cao thu nhập cho người dân địa phương. Những thành tích nổi bật đạt được giúp 2 Ngày 1 Đêm được đề cử “Show giải trí của năm” tại WeChoice Awards 2024 và “Hiện tượng giải trí” tại giải thưởng Ngôi Sao 2024.
Tương tự, Gia đình HaHa, dự án hợp tác giữa Yeah1 và Bộ Nông nghiệp & Môi trường, cũng đạt hiệu ứng truyền thông ấn tượng.Trong chương trình, dàn cast sẽ cùng nhau ăn ở, sinh hoạt và lao động với người dân địa phương tại mỗi chặng hành trình. Từ đó, qua mỗi tập phát sóng, khán giả lại được khám phá thêm từng văn hóa vùng miền, phong tục tập quán cũng như các câu chuyện lao động giản dị nhưng đầy cảm hứng của người nông dân Việt.
Ở hành trình đầu tiên tại Bản Liền (Lào Cai), “Gia đình HaHa” đã tạo hiệu ứng truyền thông mạnh mẽ. Chương trìnhthu hút hơn 13 triệu lượt xem trên YouTube chỉ sau 5 tập đầu tiên, liên tục đứng đầu bảng xếp hạng rating của VTV3.Qua các tập phim mang đậm màu sắc điện ảnh của vùng núi Tây Bắc cùng tinh thần nhân văn từ nghệ sĩ, ekip và người dân địa phương, chương trình đã truyền tải chân thực vẻ đẹp đời sống, văn hóa và con người vùng cao tại đây.
Đáng chú ý, lượng khách du lịch đến Bản Liền (Lào Cai) tăng mạnh sau khi show phát sóng. Theo báo Nông nghiệp & Môi trường, các cơ sở lưu trú homestay tại Bản Liền liên tục ghi nhận tình trạng “cháy phòng” đến cuối năm 2025, chứng minh sức mạnh lan tỏa thực tiễn của gameshow đối với kinh tế địa phương. Trên mạng xã hội, không ít người chia sẻ rằng Bản Liền ngoài đời thực còn đẹp hơn cả trên truyền hình, khẳng định tính chân thật và cảm xúc mà chương trình mang lại.
Không chỉ dừng ở văn hóa và du lịch, gameshow Việt còn mở rộng sang mảng nội dung mang tính giáo dục và truyền cảm hứng cộng đồng – xã hội. Sau 15 mùa phát sóng, Sao Nhập Ngũ, sản phẩm của Viettel Media phối hợp với Bộ Quốc phòng, không ngừng tạo dấu ấn khi đưa khán giả khám phá cuộc sống quân ngũ thông qua trải nghiệm thực tế của các nghệ sĩ. Trong 7 ngày tham gia, dàn cast sẽ được sinh sống và làm việc như một quân nhân, nghiêm túc chấp hành các nội quy, cùng với đó là các bài tập rèn luyện, kỷ luật của quân đội. Đáng nói, nhà sản xuất khẳng định, chương trình tôn trọng yếu tố thực tế, không dàn dựng và không tập dượt.
Không chỉ dừng lại ở những bài huấn luyện khắc nghiệt, Sao Nhập Ngũ đã xuất sắc khơi dậy tình yêu nước và lòng tự hào dân tộc thông qua việc khắc họa chân thực cuộc sống của người lính. Đặc biệt, mùa 2024 với chủ đề “Gót hồng trên lửa đạn” đã tạo ra hiệu ứng truyền thông mạnh mẽ khi mang đến góc nhìn truyền cảm hứng về hình ảnh người phụ nữ trong môi trường quân đội, nơi đòi hỏi kỷ luật nghiêm khắc, tinh thần thép và thể lực mạnh mẽ.
Cùng hướng khai thác về chủ đề văn hóa – xã hội, gameshow Chiến Sĩ Quả Cảm do Zeit Media phối hợp với Bộ Công an thực hiện sắp ra mắt tới đây sẽ tái hiện những câu chuyện cảm động và đầy kịch tính về lực lượng công an nhân dân Việt Nam. Dù chưa phát sóng nhưng chương trình đã nhanh chóng thu hút truyền thông và công chúng nhờ format “made in Vietnam” 100%, cùng với sự đầu tư lớn với hơn 70 máy quay và đội ngũ 500 nhân sự, bao gồm đội ngũ sản xuất, nghệ sĩ, diễn viên và hơn 200 cán bộ, chiến sĩ thuộc lực lượng Công an nhân dân. Các yếu tố trêngiúp chương trình đạt tính chân thực và quy mô hiếm có trên sóng truyền hình.
Theo thông tin từ nhà sản xuất, chương trình tái hiện sinh động nhịp thở của người chiến sĩ Công an nhân dân – từ những giờ huấn luyện căng thẳng đến những khoảnh khắc đối mặt hiểm nguy trong thực chiến, dựa trên những câu chuyện có thật và tư liệu quý giá từ Bộ Công an. Trong họp báo ra mắt chương trình, nghệ sĩ Tiến Luật cảm thán: “Sau khi có thời gian trải nghiệm cùng lực lượng, thực sự tôi đem lòng yêu quý và nể phục các chiến sĩ”.
Tiềm năng ngoại giao văn hóa qua gameshow Việt
Có thể thấy sự chuyển mình của gameshow truyền hình Việt không chỉ bắt nguồn từ nhu cầu đổi mới nội dung, mà còn phản ánh chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa quốc gia. Dễ thấy, điểm chung của những gameshow kể trên chính là sự bắt tay chặt chẽ giữa các đơn vị sản xuất và cơ quan quản lý nhà nước. Việc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an hay Bộ Nông nghiệp & Môi trường trực tiếp tham gia hoặc hỗ trợ các nhà sản xuất về nội dung, địa điểm quay hình đã tạo nên chiều sâu và tính chính thống cho mỗi chương trình. Điều này cũng cho thấy việc chú trọng đầu tư phát triển vào văn hóa – nghệ thuật của nhà nước trong giai đoạn hiện nay.
Với những chương trình đã và đang được ra mắt, gameshow Việt đang từng bước chứng minh khả năng vượt ra ngoài phạm vi giải trí đơn thuần để trở thành một “công cụ mềm” phục vụ ngoại giao văn hóa. Khi lồng ghép các yếu tố văn hóa bản địa, từ cảnh sắc thiên nhiên, ẩm thực, âm nhạc dân gian đến những giá trị truyền thống, các chương trình không chỉ làm mới trải nghiệm truyền hình cho khán giả trong nước mà còn khơi dậy sự tò mò, quan tâm của khán giả quốc tế. Đây chính là con đường để Việt Nam khẳng định bản sắc, gia tăng sức hút và ảnh hưởng văn hóa ra ngoài biên giới.
Theo bà Nguyễn Phương Hòa, Cục trưởng Cục Hợp tác Quốc tế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Việt Nam là một đất nước có tiềm năng văn hóa, giàu có di sản từ nhiều dân tộc anh em. Vì vậy, nếu các chương trình nghệ thuật, giải trí, khai thác một cách triệt để, sẽ có nhiều sản phẩm du lịch, văn hóa để phát triển nền kinh tế sáng tạo và lâu dài là từng bước phát triển du lịch Việt Nam ra toàn thế giới.
Backstage News
