Post-concert depression: Hội chứng “lụy” hậu concert và cách để vượt qua

Cảm giác u sầu, buồn bã, bi lụy sau khi trở về từ một concert hay sự kiện âm nhạc nào đó là trải nghiệm rất thực đối với nhiều khán giả. Tâm lý học gọi đó là hội chứng "Post-concert depression."

Post-concert depression (tạm dịch: Trầm cảm hậu concert) miêu tả sự tuột dốc về tâm trạng sau những khoảnh khắc hết mình trong đêm nhạc của nghệ sĩ mình yêu mến. Không ít người hâm mộ đã phải trải qua cảm giác này sau khi trở về từ đêm nhạc của thần tượng. Họ không thể thoát ra khỏi những cảm xúc thăng hoa trong đêm nhạc, khó có thể trở lại những cảm xúc và nhịp sống bình thường.

Vậy điều gì dẫn đến sự hụt hẫng đến bi lụy hậu concert? Và phải làm sao để vượt qua tâm trạng u sầu đó?

Nội dung

Post-concert depression là gì?

Theo Medical News Today, post-concert depression (PCD) là cảm giác u sầu mà một người có thể trải qua sau khi tham dự đêm nhạc được mong đợi từ lâu.

Dù có chữ “depression” trong tên gọi, nhưng post-concert depression hiện chưa được ghi nhận là một chứng rối loạn tâm thần như các dạng trầm cảm khác. Đó chỉ là một trạng thái tạm thời, có thể thoáng qua hoặc kéo dài vài ngày rồi mất đi. Tuy nhiên, với một số người, nếu không hoàn toàn vượt qua được, PCD vẫn có thể dẫn đến chứng trầm cảm mãn tính (chronic depression) nghiêm trọng như mất động lực, mất hứng thú với mọi thứ, thậm chí là tuyệt vọng.

Các triệu chứng của post-concert depression sau concert có thể rất giống với các triệu chứng trầm cảm truyền thống. Theo Hiệp hội tâm thần Hoa Kỳ (APA), chúng thường là:

Cảm giác trống trải;
Cảm giác buồn sầu, thiếu năng lượng;
Cảm thấy như không có gì quan trọng;
Khó ngủ, ăn uống thất thường;
Khó tập trung và đưa ra quyết định;
Suy nghĩ tiêu cực;
Lo lắng điều thú vị sẽ không xảy ra nữa

APA cũng lưu ý rằng từng người sẽ trải qua các triệu chứng trên khác nhau, theo mức độ từ nhẹ tới nặng khác nhau. Trong đó, buồn và trống rỗng là cảm xúc phổ biến nhất. Nhiều người có thể không muốn làm gì khác ngoài việc xem lại những video, hình ảnh về đêm nhạc.

Nguyên nhân dẫn đến “trầm cảm hậu concert”

Lý giải về hiện tượng PCD, chuyên gia tâm lý người Mỹ Yamalis Diaz cho biết, khi người ta yêu nhau, não bộ sẽ giải phóng các chất hóa học bao gồm dopamine (hormone hạnh phúc), oxytocin (hormone âu yếm) và adrenaline. Theo đó, khi người hâm mộ nghe đến concert của idol, não bộ của họ sẽ sản sinh nhiều dopamine và adrenaline – hormone đóng vai trò về mặt cảm xúc của họ. Adrenaline tăng cao trong quá trình khán giả hào hứng chuẩn bị và thăng hoa trong đêm nhạc. Đến khi đêm nhạc kết thúc, “cơn sốt” adrenaline lập tức tụt xuống, gây nên “post-concert depression”.

Ngoài ra, concert mang đến trải nghiệm và cảm xúc cho nhiều người cùng có mặt trong một địa điểm. Vì vậy, nhiều khi sự hụt hẫng, trống vắng xảy ra đơn thuần do họ nhớ cảm giác được kết nối với thần tượng, được tận hưởng trong âm nhạc cùng hàng nghìn fan khác. Điều này giống như trường hợp của rất nhiều khán giả khi hồi tưởng lại bản thân trong concert của Taylor Swift, BLACKPINK hay bất kỳ nghệ sĩ lớn nào đã làm nghề trong một thời gian dài.

Hội chứng trầm cảm hậu concert — Nhiều người hâm mộ BLACKPINK vẫn còn “lụy” sau hai đêm concert đầu tiên tại Việt Nam của nhóm nhạc vào cuối tháng 7/2023

Alternative Press – một tạp chí về văn hóa và âm nhạc Mỹ miêu tả về PCD với 9 giai đoạn xảy ra đối với người khán giả như sau:

Hạnh phúc (Euphoria): Cảm giác vui vẻ còn sót lại sau khi hết mình cùng thần tượng và những người hâm mộ khác trong concert.
Hồi tưởng (Reflection): Ôn lại kỉ niệm về concert bằng cách trò chuyện với bạn bè hoặc xem lại ảnh/video về đêm nhạc do chính mình quay lại hoặc trên mạng xã hội.
Nhận ra (Realization): Nhận thấy những hình ảnh hay video đều không thể thực sự “bắt” lại được khoảnh khắc tuyệt vời trong concert, những trải nghiệm đẹp này khó có thể có lại lần 2.
Thực tế (Reality): Cảm giác trống rỗng khi phải trở lại nhịp sống hàng ngày, muốn quay trở lại những giây phút thăng hoa trong đêm nhạc.
Lạc lõng (Feeling outcasted): Cảm thấy buồn chán và lạc lõng khi mà những người xung quanh không phải là fan và họ thờ ơ với những trải nghiệm “đu thần tượng” trong đêm nhạc.
Hóng tin (Stalking): Liên tục “hóng” ảnh và video từ cộng đồng fan, từ thần tượng hoặc từ những tour diễn tiếp theo của họ.
Khó kiểm soát (Lack of impulse control): “Chốt đơn” ngay cho những đêm diễn khác của thần tượng để được có lại những cảm xúc thăng hoa. Đây là lý do nhiều người hâm mộ tham gia nhiều concert khác nhau của thần tượng trong cùng một tour diễn, dù nội dung chương trình của các buổi diễn này không chênh lệch quá nhiều.
Chấp nhận (Acceptance): Nhận ra nếu tiếp tục mua vé như trên, cuộc sống sẽ dễ trở thành một vòng luẩn quẩn và ví tiền sẽ nằm ngoài tầm kiểm soát. Từ đó chấp nhận và học cách đưa ra quyết định đúng đắn hơn.
Tiếp tục sống (Living): Các triệu chứng PCD dần biến mất. Khán giả có thể hồi tưởng về concert một cách nhẹ nhàng (thay vì đau buồn và tiếc nuối), và tiếp tục trở lại cuộc sống thường ngày của mình.

Làm sao để vượt qua post-concert depression?

Hội chứng ‘trầm cảm’ hậu concert không phải một dạng trầm cảm lâm sàng, đó chỉ là một trạng thái tạm thời và người mắc tình trạng này hoàn toàn có thể tự “điều trị” mà không cần đến bác sĩ. Tuy nhiên, việc hiểu cách phục hồi sẽ giúp người hâm mộ vượt qua PCD dễ dàng hơn rất nhiều.

Hội chứng hậu concert — Nhiều fan Taylor Swift chia sẻ tình trạng post-concert depression trên mạng xã hội sau The Eras Tour

Dưới đây là một số cách giúp người hâm mộ nhanh chóng thoát khỏi cảm giác trống trải hậu concert:

Sắp xếp vài ngày nghỉ để có đủ thời gian đắm chìm trong đêm nhạc và bình ổn lại tâm trạng trước khi trở lại guồng quay của cuộc sống hàng ngày.
Chia sẻ về trải nghiệm trong concert với những người hâm mộ khác có cùng cảm xúc và trải nghiệm với mình. Cách này giúp khán giả nhớ về concert một cách nhẹ nhàng, cũng như tăng cường kết nối với cộng đồng cùng chung thần tượng.
Tăng cường vận động cơ thể, các hoạt động thể thao và kết nối với bạn bè, người thân xung quanh. Việc này giúp não bộ sản sinh ra nhiều endorphin, từ đó mang lại cảm xúc vui vẻ trở lại.
Lên kế hoạch cho những niềm vui mới, cũng có thể là những concert tiếp theo. Điều này sẽ giúp tâm trạng cải thiện với những hào hứng mới. Tuy nhiên, nếu kế hoạch là tiếp tục đến một concert khác, người hâm mộ cần cân nhắc kỹ lưỡng để tránh việc mất kiểm soát và quay trở lại trạng thái post-concert depression.
Ngoài ra một số các liệu pháp như thiền định hay châm cứu cũng có thể giúp tâm trạng ổn định trở lại.

Vượt qua post-concert depression — Tăng cường hoạt động thể thao, kết nối với thiên nhiên và bạn bè, người thân là cách tích cực giúp vượt qua nỗi buồn hậu concert

Tuy nhiên, Hiệp hội tâm thần Hoa Kỳ (APA) cũng khuyến cáo, nếu khán giả trải qua các triệu chứng của post-concert depression trên 2 tuần mà không thuyên giảm, thì nên cân nhắc tìm đến các chuyên gia tâm lý để điều trị.

Ngoài ra, APA cũng khuyến khích người hâm mộ nên tập thể dục thể dục thường xuyên, có một chế độ ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc trước khi tham gia các concert. Điều này có thể giúp họ phần nào tránh được hoặc giảm bớt ảnh hưởng của các triệu chứng tiêu cực hậu concert.