Việc sử dụng những tác phẩm có chất liệu dân gian, truyền thống đã trở thành một hiện tượng mới trong thị trường âm nhạc, để rõ hơn về thể loại âm nhạc này, trước hết, âm nhạc mang chất liệu dân gian là những bài hát sử dụng các ca từ liên quan đến văn hoá (ca dao, tục ngữ, thành ngữ…), hay mượn hình tượng văn học và văn hóa vùng miền để thể hiện vào tác phẩm. Ngoài ra, nhiều tác phẩm còn làm mới, lồng ghép những loại hình âm nhạc truyền thống mang hơi thở Việt (điệu hò, quan họ, chèo, xẩm,…) và sử dụng nhạc cụ truyền thống vào trong các bài hát, mang tới hồn cốt của nét văn hoá dân tộc. Đây được xem là một hướng đi tích cực thể hiện lòng yêu nước, hướng đến văn hoá, cội nguồn quê hương của những nghệ sĩ hiện nay.
Nội dung
Làn gió mới trong âm nhạc
Hiện nay, khán giả nghe nhạc có thể nhận thấy âm nhạc Việt đang có bước chuyển mình, phát triển hơn những năm gần đây. Sự đổi thay đó nhờ vào làn gió mới trong âm nhạc, khi những ca từ, hình ảnh mang tính dân gian, dân tộc được sử dụng trong các bài hát ngày càng nhiều.
Một số ca sĩ trẻ tiêu biểu tạo được dấu ấn trong lòng người nghe nhạc khi sử dụng yếu tố văn hoá, dân gian và những chất liệu truyền thống vào các bài hát trẻ trung hiện đại, nổi bật nhất phải kể đến nữ ca sĩ Hoàng Thuỳ Linh, cô thành công khi đã truyền tải văn hoá dân gian vào trong âm nhạc hiện đại của mình như: “Để Mị nói cho mà nghe”, “Gieo quẻ”, “Bánh trôi nước”, “Tứ phủ…”. Ngoài ra, còn có những nghệ sĩ khác như Bích Phương, Đen Vâu, Hoà Minzy, Sèn Hoàng Mỹ Lam,… cũng sáng tác và thể hiện các ca khúc hướng đến việc sử dụng ca từ, chất liệu văn hoá dân gian, góp phần giúp cho nền nhạc Việt hướng đến giá trị của âm nhạc truyền thống.
Đặc biệt, ca khúc “See tình” của Hoàng Thuỳ Linh đạt độ phủ rộng, vươn tầm thế giới khi bài hát trở thành một hiện tượng nổi đình đám ở nhiều quốc gia bởi giai điệu bài hát dễ nghe, vũ đạo bắt mắt. Để góp phần lan toả bài hát này đến với công chúng trong và ngoài nước, sự góp sức đến từ những trang mạng xã hội chiếm ảnh hưởng không nhỏ. Điều này cho thấy kỷ nguyên số dần phát triển, trở thành yếu tố quan trọng giúp cho các sản phẩm thích ứng với nhiều cách thức sáng tạo, là bệ đỡ để những sản phẩm âm nhạc phổ biến nhanh chóng, rộng rãi.
Ngoài ra, âm nhạc dân gian cũng được khoác lên mình chiếc áo mới khi đi cùng những loại hình âm nhạc và giai điệu trên thế giới, thậm chí còn được điện tử hóa như nữ ca sĩ Hà Myo cùng những bài xẩm kết hợp rap và nhạc điện tử (EDM), hay album “Ở trọ” của ca sĩ Hà Lê thuộc dự án Trịnh Contemporary (làm mới nhạc Trịnh Công Sơn) là sự pha trộn độc đáo giữa nhạc cụ điện tử và các nhạc cụ acoustic như piano, tứ tấu đàn dây, sẽ mang đến cảm hứng tích cực cho khán giả nghe nhạc.
Trước khi loại hình âm nhạc kết hợp yếu tố dân gian phổ biến và được mọi người đón nhận như hiện nay, trên thị trường âm nhạc nhạc Việt Nam cũng đã có rất nhiều thể loại âm nhạc, phải kể đến nhạc rock, pop, hiphop… Tuy nhiên, một phần không nhỏ những bài hát nằm trong số thị trường kể trên lại được viết với mục đích đáp ứng nhu cầu nghe nhạc của công chúng, theo đó, các sản phẩm này chỉ mang những ca từ hơi hướng nhạc hiện đại, nặng những nội dung về tình yêu và thế hệ và thường bị chi phối theo phần đông người nghe thích sự bắt tai, dễ nghe, dễ thuộc. Cũng vì vậy, những nghệ sĩ chạy theo xu hướng này thường chỉ sáng tác vội, sơ sài và sự thiếu đầu tư.
Việc khai thác kết hợp những yếu tố, chất liệu dân gian vào trong nhạc trẻ hiện đại giờ đây đã khiến cho thị trường dần thay đổi theo một hướng đi khác mới hơn và được giới chuyên môn chấp nhận, ủng hộ.
Cho dù các thể loại âm nhạc theo thị hiếu đã có chỗ đứng trong nhạc Việt Nam từ mấy chục năm trở lại đây, được công chúng yêu thích và đón nhận, các thể loại khác không vì vậy mà chịu lép vế, lung lay.
Minh chứng cho điều này, ở thể loại âm nhạc trẻ sử dụng yếu tố – chất liệu dân gian, sự phát triển và phổ biến đạt được mức độ vững vàng, theo sau là công chúng ủng hộ đông đảo. Trong dòng chảy âm nhạc có tính cạnh tranh lớn và đòi hỏi phải có sự đổi mới, làn gió trong âm nhạc kể trên còn đang rất thiếu vắng nhiều nghệ sĩ cả gan đứng đầu ngọn gió, có thể thấy, cần rất nhiều yếu tố, bao gồm cả dám nghĩ, dám làm và cần một hướng đi đúng đắn để theo đuổi được nó.
Những người nghệ sĩ đó đã góp công mình vào làn gió mới, có thể được xem là người tiên phong đưa những bài nhạc có ca từ văn hoá, dân gian vào trong những bài nhạc trẻ hiện đại, khiến chúng trở nên phổ biến, lan tỏa rộng rãi trong công chúng.
Tác động mạnh vào công chúng
Nắm được những mong muốn của khán giả khi đã quá quen với những dòng nhạc thị trường, thể loại nhạc mới mẻ dường như tự tin hơn và đủ sức khiến cho bản thân tránh khỏi cảm giác nhàm chán. Với nhu cầu cao của công chúng kỹ thuật số ngày nay, những bài hát mang ca từ và chất liệu dân gian ra đời đã nhận được sự ủng hộ lớn, tạo tiếng vang cho những ca sĩ dám lựa chọn sáng tác và thể hiện.
Thành công của các ca khúc cho thấy mục đích truyền tải về nội dung và cả hình thức mang lại kết quả tốt, ngoài sự mong đợi, đánh trúng nhu cầu của thính giả. Khi người trẻ đang dần ít quan tâm đến những chất liệu truyền thống như vậy, cách bài hát sử dụng những ca từ, yếu tố dân gian kêu gọi sự yêu thích nét đẹp quê hương, đem những yếu tố dân gian quay trở khiến, biến chúng trở nên quan trọng, cần thiết hơn trong đời sống, đây có thể coi là một hình thức truyền tải hiệu quả.
Cũng từ sự công nhận và hiệu ứng ủng hộ kéo dài trên mạng xã hội, loại hình âm nhạc này từ đó có sự chuyển dịch từ “số” sang “thực”. Những sự kiện, dự án âm nhạc biểu diễn trực tiếp âm nhạc truyền thống kết hợp hiện đại dần trở nên quen thuộc và len lỏi vào trong đời sống nghệ thuật và hưởng thụ của giới trẻ nói chung và nhân dân nói riêng.
Một số ví dụ có thể kể tới bao gồm Vietnamese concert – live concert đầu tiên trong sự nghiệp ca hát của Hoàng Thùy Linh, những buổi biểu diễn trực tiếp của ban nhạc trẻ nhiệt huyết Mủn Gỗ (hoạt động từ năm 2021) tại Hanoi Rock City, hoạt động biểu diễn thường xuyên của những “hiện tượng âm nhạc” Ngũ Cung, hay sắp tới đây là dự án MAY SHOW – Dệt Chút Vấn Vương 1&2 sẽ có sự xuất hiện hoàn toàn mới của ca sĩ Hà Lê khi đồng hành cùng loại hình âm nhạc từ Bắc Bộ: Xẩm, hứa hẹn sẽ mang lại nhiều trải nghiệm mới lạ trong âm nhạc cho các khán giả tham dự sự kiện.
Đọc thêm: Trải nghiệm độc đáo cùng Xẩm trên sân khấu lớn của âm nhạc hiện đại
Tiềm năng phát triển thị trường âm nhạc
Khi những ca khúc được phát hành, nhận sự ủng hộ lớn từ công chúng, vấn đề liên quan cũng nảy sinh như khán giả có ủng hộ dài lâu, làm sao để dòng nhạc này phát triển được trước thị trường âm nhạc như hiện nay.
Để hiểu rõ hơn về tiềm năng phát triển trong tương lai, theo Tiến sĩ, Nhà phê bình văn học Mai Anh Tuấn, thể loại này từ khi được sáng tạo vào những bài nhạc trẻ hiện đại đã giúp đáp ứng nhu cầu của khán giả về cái mới, tiếp đó do một phần nữa hướng về cội nguồn, vậy nên tiềm năng phát triển rất lớn khi được công chúng ủng hộ đông đảo. Bên cạnh đó, chưa bàn đến những giá trị dòng nhạc này mang lại, nếu như tư duy của những người sáng tác và ca sĩ thể hiện đúng hướng cũng sẽ giúp những bài nhạc trẻ sử dụng những ca từ, chất liệu dân gian phát triển tốt hơn nữa trong tương lai.
Cũng theo ông Tuấn, để thể loại nhạc này có chỗ đứng trên thị trường âm nhạc hiện nay, còn phải bổ sung và tùy thuộc vào nhiều yếu tố như tác phong, phong cách biểu diễn, những yếu tố văn hoá được sử dụng và thể hiện.
“Nhưng để một bài hát có yếu tố dân gian thì hình thức biểu diễn cũng phải mang màu sắc văn hóa dân gian. Chẳng hạn, bài lấy giai điệu quan họ thì ca sĩ trình bày cũng phải ăn mặc và động tác khi thể hiện có bóng hình quan họ. Nhưng một điều cũng quan trọng là biểu diễn chủ yếu nhìn vào khía cạnh ca từ và cách biểu diễn sao không phản cảm, không gây hại thuần phong mỹ tục…”, ông Tuấn cho biết thêm.
Những cách làm của các ca sĩ trẻ hiện nay cho thấy thể loại âm nhạc sử dụng ca từ và các yếu tố dân gian, dân tộc có cơ hội phát triển trong tương lai. Điều đó cũng là minh chứng rõ ràng nhất cho việc các nghệ sĩ Việt hiện nay nếu biết tận dụng những giá trị văn hóa truyền thống với một tư duy đúng đắn, khả năng thành công sẽ rất cao.
Backstage News
