"Measuring the Universe" là tác phẩm trình diễn được tạo nên từ tên tuổi và chiều cao của hàng chục ngàn người trên thế giới. Cảm hứng cho ý tưởng này đến từ đâu?
Tác phẩm “Measuring the Universe” (Đo lường Vũ trụ) của nghệ sĩ người Slovakia Roman Ondák có thể trông thật đơn giản: một căn phòng trống với tường trắng, vài cây bút đen và hàng ngàn dấu vết nguệch ngoạc. Từ năm 2007 đến nay, tác phẩm nghệ thuật đương đại này đã xuất hiện ở nhiều bảo tàng lớn trên thế giới, biến những bức tường trắng trống rỗng thành… “dải ngân hà” làm từ tên tuổi và chiều cao của hàng chục ngàn con người.
Khách tham quan đến với triển lãm chỉ cần đứng cạnh tường, để nhân viên bảo tàng dùng bút đen kẻ một đường ngang đánh dấu chiều cao, kèm tên và ngày ghé thăm. Dần dần, qua từng giờ từng ngày, hàng ngàn vệt mực đen đè lên nhau tạo nên một “bức tranh tập thể” kỳ lạ và đầy tính biểu tượng.Tác giả Roman Ondák lấy cảm hứng từ việc cha mẹ hay đánh dấu chiều cao của con cái lên khung cửa hoặc tường nhà để theo dõi quá trình lớn lên của con. Hành động quen thuộc ấy giờ được đưa vào không gian công cộng, trở thành một trải nghiệm công cộng đầy tính biểu tượng.
Điều thú vị là trong tác phẩm này, ranh giới giữa nghệ sĩ – bảo tàng – khán giả gần như bị xóa bỏ. Nhân viên bảo tàng không chỉ là người hỗ trợ, mà chính là người “vẽ”. Người xem không chỉ ngắm, mà trực tiếp góp phần tạo ra tác phẩm. Ai cũng là một phần của vũ trụ nghệ thuật này – không phân biệt tuổi tác, nghề nghiệp hay gu thẩm mỹ.
Ondák muốn xoá nhoà ranh giới giữa nghệ thuật và đời sống khi sử dụng những chất liệu giản dị thường ngày trong các tác phẩm đương đại. Đặc biệt, sự tham gia của người xem ở mỗi địa điểm tổ chức là yếu tố tạo nên tính độc nhất cho mỗi tác phẩm.
“Measuring the Universe” không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật thị giác, mà còn là một dạng biểu diễn cộng đồng sống động – nơi ranh giới giữa nghệ sĩ, người xem và nhân viên bảo tàng bị xóa nhòa. Trong không gian vốn thường đề cao trật tự và chiêm ngưỡng như bảo tàng, Ondák đã khéo léo thay thế sự tôn nghiêm bằng sự tiếp xúc, tương tác và tham gia.
Hơn 90.000 người đã từng để lại dấu vết của mình trong triển lãm này. Họ không chỉ góp phần tạo nên một “bức vẽ sống” liên tục biến đổi, mà còn biến căn phòng thành một dạng đồ thị dữ liệu khổng lồ – một bản đồ của ký ức, kết nối và thời gian. Một nhà phê bình từng nhận xét: “Tác phẩm giống như một thiên hà đảo ngược: những chấm đen trên nền trắng, nơi mỗi người là một vì sao trong mạng lưới các chòm sao.”
Backstage News
