Các loại thiết bị ánh sáng trong sân khấu

SPOTLIGHT ELLIPSOIDAL REFECTOR

Spotlight Ellipsoidal Refector (ER) kết hợp một chóa phản chiếu hình elip với một trong hai loại ống kính: ống kính một bước hay hai ống kính plano-convex (phẳng-lồi) sắp theo “belly-to-belly-bụngbụng”. Ở Mỹ, những thiết bị ánh sáng này thường gọi là “Lekos”, nhưng đó thật sự là tên thương mại của những ER sản xuất vào đầu thế kỷ trước và sau đó bởi Strand. Tại Anh, nó được gọi là “profile spot”.

Vì tiêu điểm của hệ thống ống kính ở phía trước cửa khẩu độ (hay cổng-gate), bất cứ hình ảnh nào đặt tại gate sẽ được chiếu bằng ống kính – kính lúp sẽ nghịch chuyển hình ảnh đang chiếu – nó sẽ cho ra hình lộn ngược và ngược lại.

ER thường có bốn khung cửa chớp, xử dụng để hình thành luồng sáng. Vì hình ảnh được chiếu sẽ bị đảo ngược, đẩy vào màng trập trái sẽ cắt phía bên phải của luồng sáng, đẩy màng trập bên trên sẽ cắt bên dưới của luồng sáng, v.v. Một mô hình được lắp vào cổng được gọi là một “mẫu-template” hay “gobo”. Vì hình ảnh bị đảo ngược, gobos phải được đưa vào thiết bị theo chiều lộn ngược và ngược mặt lại.

Đèn ER sẽ hữu ích khi bạn muốn:

• Có cạnh sắc nét,
• Một thiết bị có thể cắt bớt khung cảnh,
• Một thiết bị có thể chiếu mô hình, và / hay
• Có độ sáng cao.

Đèn ER thường có sẵn độ dài tiêu cự cố định, mặc dù cũng có sẵn zoom. “Độ dài tiêu cự cố định” có nghĩa là bạn có thể không thay đổi nhiều kích thước của các luồng sáng khác bằng cách di chuyển thiết bị gần hơn hay xa hơn, đóng cửa sổ, hay xử dụng Gobo. ER thường được mô tả theo một trong hai cách:

• Bằng một hay nhiều kính được xử dụng trong thiết bị (“6 x 9”, “6 x 12”, v.v), hay:
• Bằng góc bao phủ gần đúng của nó (40 º, 19 º, vv)

Đèn ER trước đây có bóng đèn gắn ở góc 45 ° so với trục của chóa và ống kính. Vì nó đặt bóng đèn trên bán kính của tiêu điểm chính, những thiết bị này được gọi là ER xuyên tâm (radial).

Đèn ERS hiện đại hơn có bóng đèn đặt trên trục của hệ thống quang học. Những thiết bị này được gọi là thiết bị trên trục (axial)

Nếu bóng đèn của ER không thẳng hàng với tiêu điểm chính của chóa, sự hiệu quả và vùng chiếu đều đặn của thiết bị sẽ thiếu sự chuẩn xác.

Xem thêm: Những vật dụng nên có trong túi đồ của người làm sự kiện.

SPOTLIGHT THẤU KÍNH FRESNEL

Đèn Spotlight có thấu kính Fresnel, thường nhẹ và nhỏ hơn ER. Fresnels có độ rộng luồng sáng biến đổi. Di chuyển bóng đèn gần thấu kính sẽ làm vùng chiếu rộng hơn, di chuyển bóng đèn xa thấu kính làm cho vùng chiếu nhỏ hơn. Vùng chiếu rộng nhất của nó rộng hơn i tất cả loại luồng sáng nhưng của ER rộng nhất. Ánh sáng từ Fresnel rất mềm mại. Các luồng sáng có thể định hình bởi “barndoors” bên ngoài, nhưng không thể cắt giảm mạnh như luồng sáng của ER. Không có màng trập nội bộ; Fresnel không xử dụng được gobo. Một số Fresnel có luồng sáng hình bầu dục.

Một số Fresnels có thể thiết lập là spot hay flood bằng một vít trượt ở bên dưới thiết bị, những cái khác xử dụng một tay quay.

Fresnels truyền thống xử dụng chóa phản chiếu hình cầu. Đèn Source 4 ® PARnel, đã thiết kế như để thay thế cho Spotlight Fresnel, có thấu kính và chóa loại khác.

Fresnels có thể hữu ích khi bạn muốn ánh sáng:

• Có cạnh mềm, hay
• Khả năng thay đổi chiều rộng vùng chiếu.

Parabolic Aluminized Reflector (PAR)

Đèn PAR truyền thống bao gồm: bóng đèn, chóa parabol, và ống kính kết hợp trong thiết bị và có thiết bị nhỏ để giữ bóng đèn. Muốn thay đổi kích thước vùng chiếu, bạn thay đổi bóng đèn.

Kích thước vùng chiếu tiêu biểu là:

• Rất hẹp – Very Narrow Spot (VNSP)
• Hẹp – Narrow Spot (NSP)
• Tỏa vừa – Medium Flood (MFL)
• Tỏa rộng – Wide Flood (WFL)

Đèn PAR được xác định bởi đường kính của nó, bằng tám lần của một inch, đèn PAR64, do đó, sẽ rộng 8″ (vì 64/8 của một inch là 8″). Hầu hết đèn PAR lớn (PAR56 và PAR64) đều có luồng sáng hình bầu dục.

Các sản phẩm gần đây của Electronic Theatre Controls và Altman có bóng đèn riêng biệt và chóa với thấu kính hoán đổi, ngoài các kích thước vùng chiếu như trên, những thiết bị mới có thêm kính Extra Wide Flood (XWFL), cho ra vùng chiếu tròn. MR16, MR20 là thiết bị (tương ứng) 2 “và 2 ½” , xử dụng chóa phản chiếu parabol lưỡng sắc nhưng (thường) không có thấu kính và thường được xử dụng cho công việc trưng bày và để gắn trong hay trên phông cảnh. Tại Mỹ và Anh, nó được gọi là “birdies” … bởi vì nó “dưới PAR”.

Thiết bị LED

Thiết bị có thể chỉnh độ sáng (dimmable) và pha trộn màu bằng cách xử dụng Light-Emitting Diode (LED) đại diện cho một công nghệ ánh sáng khá mới. Về mặt lý thuyết, nó cho phép người thiết kế pha trộn ra bất kỳ màu nào có thể tượng tượng ra được. Nhưng trên thực tế, điều này được giới hạn bởi một số yếu tố, bao gồm cả độ tinh khiết của màu sắc cho ra bởi LED cũng như sự thiếu cường độ tương đối.

Nhiều hãng sản xuất đã lựa chọn các cách tiếp cận khác nhau để thiết kế thiết bị, một số chỉ xử dụng ba màu cơ bản, trong khi những hãng khác lại có đèn LED 7 màu khác nhau trong mỗi thiết bị. Đèn LED cực kỳ hiệu quả, một trong những cái hình dung được là nó có thể chạy một chương trình toàn bộ bằng 2 hay 3 thiết bị treo tường. Nó phát nhiệt tương đối ít, so với thiết bị thông thường.

Thiết bị LED chỉ cho ra ánh sáng phân tán rộng, thường dùng để rọi sáng phông cảnh, loại “wash-wall”. Các model như Altman Spectra PAR TM (cũng như một số sản phẩm của các hãng sản xuất khác) là có kích cỡ cùng vùng chiếu như PAR64 thông thường.

Spotlight Plano-Convex

Đèn Plano-Convex (PC) (phẳng-lồi) xử dụng chóa phản chiếu hình cầu và thấu kính phẳng lồi. Với đèn Fresnel, thay đổi khoảng cách giữa đèn và thấu kính sẽ thay đổi độ rộng của vùng chiếu, nhưng spot PC cho ra một vùng chiếu có cạnh sắc nét.

Ở Mỹ, spot PC từ lâu đã được coi là lỗi thời, nhưng việc xử dụng nó rất phổ biến ở châu Âu và có một số bằng chứng rằng nó có thể lại phổ biến một lần nữa tại Mỹ.

Một biến thể phổ biến nữa của PC gọi là “thạch anh lồi-pebble convex” hay “lăng kính lồi-prism convex”, trong đó ống kính bị làm mờ để cho ra một luồng sáng mờ hơn, ít khuếch tán hơn đèn Fresnel, nhưng vẫn mềm hơn đáng kể hơn so với ER.

Svoboda Svoboda

được đặt tên theo người thiết kế huyền thoại Josef Svoboda, người tạo ra những hiệu ứng cho phông cảnh bằng cách chỉ xử dụng ánh sáng. Giàn khung treo đèn Svoboda bao gồm 9 hay 10 đèn và cho ra một vùng chiếu rất sáng, gần như song song. Nó hiếm khi thấy ở Mỹ, nhưng phổ biến nhiều ở châu Âu.

Máy chiếu LINNEBACH

Máy chiếu Linnebach là một hệ thống chiếu không có thấu kính, với một slide trong suốt ở cuối của một hình thể dài, với một bóng đèn ở đầu kia. Cho ra hình ảnh mềm, ấn tượng. Ngày nay hiếm khi xử dụng, đèn Linnebach có thể khá hiệu quả trong tình huống thích hợp.

Đèn SCOOP và những FOODLIGHT khác

Đèn Foodlight cho ra vùng chiếu rất rộng, cạnh mềm, thường không có ống kính. Foodlight chuyên ngành có hai hay nhiều ngăn nằm trong một thiết bị được gọi là đèn CYC, vì nó thường xử dụng để chiếu sáng màn vây (cyclorama) và các phông nền khác.

STRIPLIGHTS

Striplight (còn được gọi là đèn viền-borderlight) là thiết bị thiết kế chia ra nhiều ngăn để xử dụng như ánh sáng wash tổng quan, thường là trên cyclorama hay phông nền. Nó thường có nhiều dây cấp điện cho mạch gồm ba hay bốn bóng đèn ở mỗi bộ. Striplights có thể xử dụng cả gel màu và kính tròn.

ĐÈN FOLLOWSPOT

Thiết bị ánh sáng Followspot thiết kế để được vận hành bằng tay, cho phép các thợ điện chiếu sáng nghệ sĩ biểu diễn, với luồng sáng có cường độ cao, kiểm soát chung quanh sân khấu. Followspot chất lượng chuyên nghiệp sẽ có một iris (mống mắt) để kiểm soát kích thước của luồng sáng, một dowser (dimmer cơ khí cho phép người vận hành kiểm soát cường độ sáng, fade-in và fade-out ánh sáng), và nhiều cần gạt màu, cho phép người vận hành thay đổi màu sắc của luồng sáng.

Followspots nên đủ độ sáng để “xuyên qua” ánh sáng sân khấu hiện có. Thông thường, nhà hát mua followspots quá yếu cho yêu cầu trên, nếu gặp trường hợp này, người thiết kế nên xử dụng một đèn ER có cài đặt thêm iris.

Xem thêm: Gửi anh, chàng trai làm nghề sự kiện

THIẾT BỊ TỰ ĐỘNG

Khi mô tả chi tiết của moving light và thiết bị tự động khác sẽ là quá kỹ thuật cho những học viên mới bắt đầu học thiết kế ánh sáng, dưới đây là tổng quan về các tính năng phổ biến nhất:

• Moving head (hay Moving Yoke): Thiết bị này hoạt động bằng cách di chuyển toàn bộ cơ thể của thiết bị đó. Thiết bị Moving Yoke có thể là thiết bị “spot”, được kiểm soát chặt hơn, hay thiết bị “wash”, được thiết kế để che (một số thiết bị thường xử dụng) một khu vực rộng.

• Moving Mirror (Scanner): Thân thiết bị không di chuyển và ánh sáng được phản chiếu qua một tấm gương, chuyển hướng ánh sáng bằng cách quay ngangpanning và quay dọc-tilting. Hầu hết các thiết bị tự động đều có một số tính năng có thể chế tác để tạo ra các hiệu ứng khác nhau. Phổ biến nhất là:

• Pan: Sự chuyển động của thiết bị là quay từ bên này sang bên kia. Nhiều thiết bị có hai channel Pan: một cho chuyển động thô và một cho các thiết lập tốt, chính xác hơn (fine pan).
• Tilt: Sự chuyển động của lĩnh vực này lên và xuống. Một lần nữa, thiết bị có hai channel tilt.
• Color (Màu sắc): thiết bị tự động có thể thay đổi màu một trong hai cách: o Với bộ lọc lưỡng sắc gắn trên một đĩa màu. Người dùng có thể lựa chọn chỉ một trong nhiều màu tại một thời điểm. Những màu này có thể (hay không thể) được thay thế. o Với bộ lọc lưỡng sắc là màu thứ cấp – Cyan, Yellow, Magenta. Dùng ba màu này trộn lại để tạo ra một bảng màu vô hạn.
• Iris và / hay Zoom: xử dụng để thay đổi đường kính của luồng sáng.
• Gobo: Được gắn trên một đĩa tròn. Vài thiết bị có nhiều đĩa Gobo, cho phép người xử dụng chồng hai gobo lên nhau. Một số gobo có thể xoay liên tục theo một hay hai chiều.
• Intensity (Cường độ sáng): Có thể điều khiển bằng điện tử, trong trường hợp thiết bị xử dụng đèn đốt tim, hay bằng cơ khí, trong trường hợp thiết bị xử dụng bóng đèn khí phóng điện (gas-discharge).
• Shutter: Màng trập, xử dụng để “nhấp nháy” luồng sáng.

Các tính năng khác có trên nhiều moving light bao gồm lăng kính (prism), kính biến dạng (distorted glass), và tốc độ motor. Một số công ty làm các phụ kiện được thiết kế để moving light có các chức năng quy ước, tĩnh (static). Nó bao gồm moving mirror và iris tự động.

Xem thêm: Xu hướng màu sắc 2019 trong sự kiện

Tổng hợp từ soundlightingvn.com